Nhận thức về vai trò của thực phẩm đối với sức khỏe con người và quan niệm “thực phẩm là thuốc” đang tăng cường nhu cầu về “thực phẩm chức năng”. Tuy nhiên, tài nguyên nước và đất canh tác bị hạn chế. Điều này đòi hỏi những nhà khoa học phải tìm kiếm giải pháp để đáp ứng nhu cầu mà không gây thêm tác động xấu cho môi trường. Với sự trợ giúp của các công nghệ tiên tiến và nghiên cứu cảm biến sinh học, thực phẩm sinh học ra đời đã chuyển đổi ngành công nghệ thực phẩm sang một kỷ nguyên mới, nơi sản xuất thực phẩm bền vững và ít tốn tài nguyên hơn. Vậy bạn có biết công nghệ chế biến thực phẩm sinh học là như thế nào? Hãy cùng TUAF tìm hiểu ngay nhé.
Mục lục bài viết
1. Công nghệ chế biến thực phẩm sinh học là gì?
Công nghệ chế biến thực phẩm sinh học là sử dụng các công nghệ và quy trình sinh học để sản xuất, chế biến, và cải tiến các sản phẩm thực phẩm. Điều này bao gồm việc sử dụng vi sinh vật, enzyme, tế bào, và phân tử sinh học khác để tạo ra các sản phẩm thực phẩm có chất lượng cao hơn, an toàn hơn và có giá trị dinh dưỡng cao hơn.
Công nghệ chế biến thực phẩm sinh học cũng có thể giúp giảm thiểu lượng chất thải và tài nguyên sử dụng trong quá trình sản xuất thực phẩm, đồng thời tăng cường tính bền vững của ngành sản xuất thực phẩm.
2. Áp dụng trong chế biến thực phẩm
2.1. Kỹ thuật Protein
Kỹ thuật protein có thể được ứng dụng trong công nghệ chế biến thực phẩm sinh học để cải thiện chất lượng, giá trị dinh dưỡng, vị và độ giòn của sản phẩm. Một số ứng dụng của kỹ thuật protein như:
- Sử dụng protein để tạo độ đàn hồi cho thực phẩm: Protein được sử dụng để cải thiện độ đàn hồi của các sản phẩm như bánh mỳ, bánh quy, bánh xốp, thịt viên, đậu hũ, và các sản phẩm làm từ sữa…
- Sử dụng protein để tạo sự ổn định cho thực phẩm: Protein có thể được sử dụng để giữ cho sản phẩm ổn định trong quá trình sản xuất và bảo quản. Protein có khả năng hình thành mạng lưới, giúp ngăn chặn các phân tử khác nhau trong sản phẩm tách ra khỏi nhau.
- Sử dụng protein để tạo hương vị cho thực phẩm: Protein cũng có thể được sử dụng để tạo hương vị cho thực phẩm. Ví dụ, hàm lượng protein trong sữa chua và kem có thể tác động đến vị của sản phẩm.
- Sử dụng protein để tạo sản phẩm mới: Protein có thể được sử dụng để tạo ra các sản phẩm mới, ví dụ như sữa đậu nành và thịt nhân tạo. Các sản phẩm này được sản xuất bằng cách sử dụng protein thực vật hoặc protein được tạo ra bằng kỹ thuật tế bào.
- Sử dụng protein để tạo sản phẩm chức năng: Protein cũng được sử dụng để tạo ra các sản phẩm chức năng, như các sản phẩm bổ sung dinh dưỡng và chống ung thư. Các sản phẩm này được tạo ra bằng cách sử dụng các protein được biến đổi gen hoặc protein được sản xuất bằng kỹ thuật tế bào.
=>> Xem thêm: Những điều thú vị về ngành Công nghệ thực phẩm
2.2. Quá trình lên men
Quá trình lên men là một phương pháp công nghệ thực phẩm sinh học được ứng dụng rộng rãi trong ngành thực phẩm. Nó dựa trên sự tương tác giữa các vi sinh vật và chất dinh dưỡng để chuyển đổi các chất hữu cơ thành các sản phẩm thực phẩm khác nhau.
Các vi sinh vật như men, vi khuẩn và nấm được sử dụng trong quá trình lên men để tạo ra các sản phẩm như bia, rượu, sữa chua, kimchi và nhiều loại thực phẩm khác. Trong quá trình này, các vi sinh vật sử dụng chất dinh dưỡng trong thực phẩm làm nguyên liệu để sản xuất các enzyme và hợp chất hữu ích khác, giúp cải thiện hương vị, mùi vị, giữ cho thực phẩm tươi mới và dễ tiêu hóa hơn.
Các sản phẩm lên men thường có hàm lượng dinh dưỡng cao và được xem là tốt cho sức khỏe. Ngoài ra, quá trình lên men cũng có thể giúp tiêu diệt các vi khuẩn gây bệnh và làm giảm độc tố trong thực phẩm. Do đó, nó được sử dụng như một phương pháp an toàn và hiệu quả để sản xuất các sản phẩm thực phẩm có giá trị dinh dưỡng cao.
3. Áp dụng trong bảo quản thực phẩm
3.1. Bảo quản thực phẩm khô
Các loại thực phẩm có thể được làm khô bằng các phương pháp thông thường như phơi nắng, sấy bằng than củi hoặc sấy bằng hơi nước. Tuy nhiên, các phương pháp này có thể làm mất một số chất dinh dưỡng trong thực phẩm. Để bảo quản thực phẩm lâu hơn và giữ nguyên giá trị dinh dưỡng, công nghệ làm khô đã được phát triển.
Công nghệ đông khô là một trong những công nghệ làm khô hiện đại nhất, đòi hỏi sử dụng các trang thiết bị và máy móc kỹ thuật hiện đại. Các thiết bị này có khả năng hút hết không khí trong bao bì thực phẩm, tạo ra một môi trường chân không để ngăn chặn sự phát triển của các sinh vật và vi khuẩn. Việc sử dụng công nghệ đông khô giúp giữ nguyên chất dinh dưỡng trong thực phẩm và giúp thực phẩm bảo quản được lâu hơn.
=>> Xem thêm: Review ngành Công nghệ thực phẩm có thật sự tốt
3.2. Công nghệ tẩm ướp
Phương pháp bảo quản thực phẩm này sử dụng muối và đường để ngăn chặn sự sinh sôi của vi khuẩn. Việc sử dụng muối trong tẩm ướp thực phẩm có thể đóng vai trò quan trọng trong việc bảo quản thực phẩm. Muối có tính sát khuẩn cao, không thể tiêu diệt hoàn toàn vi khuẩn và vi sinh vật có trong thực phẩm, nhưng có khả năng ức chế chúng sinh sôi và phát triển để giữ cho thực phẩm không bị hỏng.
Công nghệ ướp muối cũng sử dụng nguyên lý tương tự để bảo quản thực phẩm. Bằng cách sử dụng muối trong quá trình bảo quản, thực phẩm có thể được bảo quản lâu hơn và giữ được giá trị dinh dưỡng ban đầu.
3.3. Công nghệ lên men
Công nghệ lên men được áp dụng trong ngành công nghệ chế biến thực phẩm sinh học bao gồm hai phương pháp chính là ngâm dấm và lên men chua. Trong đó, phương pháp ngâm dấm sử dụng acid axetic để diệt vi khuẩn trong thực phẩm.
Acid axetic là một loại axit có tính acid mạnh, tuy nhiên, nó không gây ảnh hưởng đến chất lượng thực phẩm và sức khỏe con người. Để giữ cho thực phẩm được lưu trữ lâu hơn, thường áp dụng phương pháp bảo quản kết hợp với đóng hộp và đóng gói sản phẩm kín.
Một phương pháp khác là sử dụng quá trình lên men chua, trong đó đường được sử dụng làm môi trường cho các vi khuẩn có lợi để sinh sôi. Quá trình này sẽ chuyển đổi đường thành acid lactic, tạo ra môi trường chua, hạn chế sự phát triển của nấm mốc và vi khuẩn gây hại. Cả hai phương pháp này đều có tác dụng tăng thời gian bảo quản thực phẩm và giữ cho sản phẩm luôn đạt được chất lượng tốt.
=>> Xem thêm: Top việc làm ngành Công nghệ thực phẩm TPHCM tốt nhất
4. Triển vọng nghề nghiệp
Thực phẩm là nhu cầu không thể thiếu mỗi ngày vì thế nó là một trong những mặt hàng tiêu dùng bán chạy nhất. Đặc biệt là thực phẩm sản xuất bằng công nghệ sinh học có chất lượng tốt, khả năng bảo quản lâu hơn và giúp giảm thiểu lãng phí. Do đó, nhiều công ty tìm cách thuê các chuyên gia hiểu biết sâu về dinh dưỡng cùng với kỹ năng nghiên cứu và áp dụng công nghệ sinh học để cung cấp sản phẩm tốt nhất cho thị trường.
Với nhu cầu tăng cao, chế biến thực phẩm sinh học có triển vọng phát triển với nhiều cơ hội việc làm tại các công ty, nhà máy chế biến, đóng gói thực phẩm và phòng thí nghiệm nghiên cứu thực phẩm…
Sau khi tốt nghiệp chương trình đào tạo Công nghệ thực phẩm, để tiếp tục theo đuổi ngành này, sinh viên có thể đảm nhận các vị trí như: Kỹ sư tại các công ty, nhà máy công nghệ thực phẩm, nhà khoa học nghiên cứu độc chất học, chuyên gia tư vấn dinh dưỡng, chuyên gia phát triển quy trình…
Nếu muốn học ngành Công nghệ thực phẩm thì hiện nay có rất nhiều trường đại học đào tạo tốt ngành này tại Việt Nam. Đối với những trường hợp không thể đến trung tâm đào tạo để học, chương trình đào tạo từ xa Cử nhân trực tuyến ngành Công nghệ thực phẩm – Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên có thể là một lựa chọn tốt cho kế hoạch tương lai của bạn. Đây là trường đào tạo ngành Công nghệ thực phẩm đầu tiên của miền Bắc đạt được chứng nhận kiểm định AUN-QA.
=>> Xem thêm: Thực trạng ngành Công nghệ thực phẩm tại Việt Nam hiện nay
Kết luận
Với sự ra đời của ứng dụng công nghệ chế biến thực phẩm sinh học, nó đã cải thiện giá trị dinh dưỡng của thực phẩm, giảm thiểu tổn thất và cải thiện sức khỏe con người. Trên đây là một số thông tin hữu ích về công nghệ chế biến thực phẩm sinh học. Nếu còn có bất kỳ thắc mắc nào khác về ngành công nghệ thực phẩm cũng như cần hiểu rõ thêm về triển vọng và định hướng nghề nghiệp, đừng chần chờ gì mà hãy liên hệ ngay để được tư vấn nhanh chóng và miễn phí.