Công nghiệp chế biến lương thực và thực phẩm bao gồm các hoạt động sản xuất, chế biến và đóng gói các sản phẩm lương thực và thực phẩm từ nguyên liệu thô đến sản phẩm hoàn chỉnh.
Mục lục bài viết
1. Sự phát triển của ngành Công nghiệp thực phẩm
Hiện nay Việt Nam đã trở thành một trong những quốc gia hàng đầu trong khu vực Đông Nam Á và trên thế giới về sản xuất và xuất khẩu các sản phẩm nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản.
Theo Báo cáo Thương mại và Phát triển của Liên Hợp Quốc (UNCTAD), Việt Nam đã leo lên vị trí thứ 9 trong danh sách các nước xuất khẩu nông sản hàng đầu thế giới và thứ 7 trong danh sách các nước xuất khẩu thủy sản hàng đầu thế giới.
Trong kế hoạch phát triển nông nghiệp và nông thôn giai đoạn 2021-2030, Việt Nam đã đặt ra mục tiêu tăng trưởng mạnh mẽ trong ngành nông nghiệp và nông thôn, đặc biệt là trong lĩnh vực chế biến và sản xuất thực phẩm.
Mục tiêu đó là tăng kim ngạch xuất khẩu các sản phẩm nông, lâm, thủy sản lên mức 65-70 tỷ USD vào năm 2030, tương đương với 200% với hiện tại.
Điều này cho thấy rằng Việt Nam đang có một chiến lược phát triển mạnh mẽ cho ngành công nghiệp thực phẩm, và dự kiến sẽ còn nhiều cơ hội để phát triển và tăng trưởng trong tương lai.
=>> Xem thêm: Những điều thú vị về ngành Công nghệ thực phẩm
2. Xu hướng ngành Công nghiệp chế biến lương thực thực phẩm
Trong những năm gần đây, các nhóm ngành mà công nghiệp chế biến lương thực thực phẩm bao gồm đã phát triển mạnh mẽ nhờ vào sự tăng trưởng của ngành công nghiệp thực phẩm. Các công nghệ mới và hiện đại đã được áp dụng để tối ưu hóa quy trình sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm và tăng năng suất.
Một trong những xu hướng đáng chú ý là sử dụng công nghệ xử lý thực phẩm bằng áp lực cao (HPP). Công nghệ này cho phép bảo quản thực phẩm mà không sử dụng chất bảo quản, giúp giữ nguyên giá trị dinh dưỡng và hương vị của thực phẩm.
Ngoài ra, công nghệ sấy khô cũng đang được sử dụng rộng rãi trong ngành công nghiệp thực phẩm. Công nghệ này giúp loại bỏ hầu hết nước từ thực phẩm, giúp nó bền vững hơn và dễ dàng bảo quản hơn.
Ngoài ra, các công nghệ tiên tiến khác như công nghệ xử lý plasma, công nghệ lọc màng, công nghệ xử lý ánh sáng cũng đang được áp dụng để tối ưu hóa quy trình sản xuất và nâng cao chất lượng sản phẩm.
Tuy nhiên, vẫn tồn tại những thách thức của công nghệ chế biến lương thực thực phẩm bao gồm vấn đề an toàn thực phẩm, bảo vệ môi trường và thay đổi khí hậu.
=>> Xem thêm: Review ngành Công nghệ thực phẩm có thật sự tốt không?
3. Nhóm ngành nổi bật trong Công nghiệp chế biến
Công nghiệp chế biến lương thực thực phẩm bao gồm nhiều lĩnh vực khác nhau và đa dạng.
3.1. Chế biến thực phẩm chăn nuôi
Ngành chế biến thực phẩm chăn nuôi là một trong những ngành kinh doanh phát triển mạnh mẽ tại Việt Nam trong những năm gần đây. Ngành này bao gồm các hoạt động chế biến thức ăn chăn nuôi, sản xuất thức ăn gia súc, gia cầm, thủy sản, thịt và sản phẩm từ chất béo, xương và da của động vật.
Các sản phẩm trong ngành này phải đảm bảo chất lượng và an toàn thực phẩm, đặc biệt là khi sử dụng cho chăn nuôi và con người.
Ngành chế biến thực phẩm chăn nuôi cũng đòi hỏi sử dụng các công nghệ tiên tiến trong việc sản xuất, đảm bảo sản phẩm chất lượng và đáp ứng nhu cầu thị trường.
3.2. Chế biến sản phẩm trồng trọt
Trồng trọt là một trong những lĩnh vực chủ chốt của ngành nông nghiệp. Giá trị sản xuất của ngành trồng trọt chiếm từ 64-68% giá trị sản xuất của toàn ngành nông nghiệp. Công nghiệp chế biến lương thực thực phẩm bao gồm chế biến sản phẩm trồng trọt là một trong những ngành công nghiệp quan trọng trong lĩnh vực nông nghiệp.
Điểm đặc trưng của ngành này là đa dạng sản phẩm, từ các loại trái cây, rau củ, cafe, ngũ cốc, hạt điều, cafe, trà, đường, bột mì… để đáp ứng nhu cầu đa dạng của thị trường.
Tuy nhiên, ngành chế biến sản phẩm trồng trọt cũng có tính mùa vụ, phụ thuộc vào các yếu tố thời tiết, thổ nhưỡng và chăm sóc cây trồng. Điều này làm cho sản phẩm của ngành này có tính thăng trầm, ảnh hưởng đến quá trình sản xuất và kinh doanh.
Như năm 2021, thời tiết khá thuận lợi cho cây trồng sinh trưởng và phát triển, năng suất nên hầu hết các loại cây trồng đều đạt khá. Tính chung năm 2021, tổng sản lượng lương thực có hạt đạt 48,31 triệu tấn, tăng gần 1 triệu tấn so với năm trước.
3.3. Chế biến sản xuất thủy sản
Điểm đặc trưng của ngành này là công nghiệp chế biến lương thực thực phẩm bao gồm nguyên liệu từ đại dương, sông, hồ, mà có thể tận dụng tài nguyên thiên nhiên để sản xuất các sản phẩm thủy sản phong phú như cá, tôm, cua, sò, hàu,…
Sự biến động của thị trường, nhu cầu ngày càng tăng của thị trường về chất lượng và an toàn thực phẩm, đòi hỏi các doanh nghiệp phải có quy trình sản xuất đảm bảo chất lượng và an toàn thực phẩm.
Điều này đòi hỏi các doanh nghiệp trong ngành phải đầu tư nhiều vào công nghệ chế biến, quản lý chất lượng sản phẩm và nâng cao năng lực cạnh tranh để đáp ứng được các yêu cầu của thị trường.
4. Sự tác động mạnh mẽ của Công nghiệp chế biến đến các ngành kinh tế khác
Công nghiệp chế biến lương thực thực phẩm bao gồm nhiều đóng góp rất lớn vào nền kinh tế Việt Nam và có tác động mạnh mẽ đến các ngành kinh tế khác.
4.1. Tăng trưởng kinh tế
Công nghiệp chế biến lương thực thực phẩm đóng góp trực tiếp vào tăng trưởng GDP của đất nước và là một trong những ngành trọng điểm của kinh tế Việt Nam.
Sản lượng và kim ngạch xuất khẩu của ngành này đều tăng cao, tạo ra thu nhập cho nhiều người lao động, đóng góp vào tăng trưởng kinh tế chung của đất nước.
4.2. Nông nghiệp
Ngành chế biến lương thực thực phẩm phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu từ nông nghiệp. Sự phát triển của ngành chế biến lương thực thực phẩm sẽ tạo động lực cho sự phát triển của ngành nông nghiệp, đẩy mạnh sản xuất và nâng cao chất lượng các sản phẩm nông nghiệp.
4.3. Vận tải
Ngành Công nghiệp chế biến lương thực thực phẩm bao gồm nhiều hoạt động sản xuất, trong đó cần đưa sản phẩm từ nơi sản xuất đến nơi tiêu thụ. Do đó, ngành vận tải cũng được hưởng lợi từ sự phát triển của ngành này.
Sự phát triển của ngành chế biến lương thực thực phẩm đồng nghĩa với sự tăng cường nhu cầu vận chuyển hàng hóa, làm tăng nhu cầu sử dụng các dịch vụ vận tải.
4.4. Du lịch
Sản phẩm thực phẩm là một phần không thể thiếu trong ngành du lịch, đóng vai trò quan trọng trong việc thu hút khách du lịch đến các địa điểm du lịch.
Sự phát triển của ngành chế biến lương thực thực phẩm sẽ cung cấp cho ngành du lịch nguồn nguyên liệu đa dạng và chất lượng, tạo điều kiện thuận lợi cho ngành du lịch phát triển.
4.5. Tạo việc làm
Ngành công nghiệp chế biến lương thực thực phẩm cung cấp nhiều việc làm cho người lao động, từ những công việc đơn giản như đóng gói, sắp xếp đến các công việc kỹ thuật cao như thiết kế sản phẩm, quản lý chất lượng.
4.6. Nâng cao chất lượng cuộc sống
Việc sản xuất các sản phẩm chế biến lương thực thực phẩm với chất lượng cao giúp cải thiện cuộc sống của người tiêu dùng, đồng thời cũng tăng cường xuất khẩu và cải thiện tình hình thương mại của một quốc gia.
=>> Xem thêm: Điểm chuẩn ngành Công nghệ thực phẩm cập nhật tốt nhất
5. Học ngành Công nghệ thực phẩm ở đâu?
Học công nghiệp chế biến lương thực thực phẩm trong ngành công nghệ thực phẩm là hướng đi hợp lý để trở thành chuyên gia trong lĩnh vực này.
Hệ đào tạo từ xa của ngành Công nghệ thực phẩm tại trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên (TUAF) được thiết kế với các nội dung đào tạo về các lĩnh vực chính như: Kỹ thuật chế biến thực phẩm, Công nghệ chế biến thực phẩm, Sinh học phân tử và Di truyền thực vật, Quản lý chất lượng thực phẩm, Khoa học dinh dưỡng…
Tại TUAF, việc học ngành Công nghiệp chế biến lương thực thực phẩm bao gồm các kiến thức chuyên sâu về quy trình sản xuất, kỹ thuật chế biến và bảo quản các sản phẩm từ nguyên liệu lương thực.
Bên cạnh đó, công nghiệp chế biến lương thực thực phẩm bao gồm nhiều cơ hội thực tập và làm việc trong các công ty, nhà máy sản xuất thực phẩm, các cơ sở nghiên cứu, phát triển sản phẩm, các cơ quan quản lý chất lượng thực phẩm, đáp ứng nhu cầu về chuyên gia chuyên môn cao trong lĩnh vực này.
Tổng quan về ngành Công nghiệp chế biến lương thực thực phẩm bao gồm việc mang lại nguồn thu nhập lớn cho nền kinh tế, mà còn góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống và cải thiện sức khỏe cho người tiêu dùng.
Nguồn: palda.vn, thoibaotaichinhvietnam.vn, muaban.net, gso.gov.vn