Nông Nghiệp Công Nghệ Cao tại Nhật: Học gì và làm gì?

Nông nghiệp ngày nay không còn chỉ gắn với hình ảnh người nông dân ra đồng, gieo hạt và thu hoạch thủ công mà đang bước vào kỷ nguyên công nghệ cao — nơi cảm biến IoT, robot, trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu lớn (Big Data) được ứng dụng để quản lý và tối ưu hóa toàn bộ chuỗi sản xuất nông nghiệp. Tại Nhật Bản, nơi lực lượng lao động nông nghiệp đang già hóa và thiếu hụt, việc phát triển mô hình nông nghiệp công nghệ cao (NNCNC) trở thành hướng đi chiến lược nhằm nâng cao năng suất, chất lượng và khả năng cạnh tranh quốc tế. 

Theo báo cáo của Ministry of Agriculture, Forestry and Fisheries of Japan (maff.go.jp), đến năm 2030 số lượng “nông dân cốt lõi” (core farmers) có thể giảm xuống còn khoảng ¼ (từ 1.16 triệu xuống còn 300.000) so với hiện tại – khiến việc áp dụng công nghệ thông minh trở nên cấp thiết.

Đối với người Việt Nam đang sinh sống hoặc làm việc tại Nhật, việc chọn theo học và làm việc trong lĩnh vực này không chỉ mở ra cơ hội nghề nghiệp ổn định, thu nhập tốt, mà còn tạo điều kiện để trở thành cầu nối tri thức và công nghệ giữa Nhật và Việt Nam, góp phần chuyển giao mô hình sản xuất hiện đại về nước.

1. Nông nghiệp công nghệ cao là gì?

Nông nghiệp công nghệ cao (High-tech Agriculture) là mô hình sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ hiện đại ở mọi khâu: từ chuẩn bị đất, gieo trồng, chăm sóc, thu hoạch, tới bảo quản và phân phối — với mục tiêu chính là tăng năng suất, nâng cao chất lượng, giảm thiểu chi phí lao động và phát triển bền vững. Theo một nghiên cứu tổng quan của Li và cộng sự (scijournals.onlinelibrary.wiley.com), mô hình “smart agriculture” ở Nhật tập trung mạnh vào “tiết kiệm lao động, quản lý chính xác, giảm thiểu thiên tai và kế thừa kỹ năng canh tác truyền thống”.

 Cụ thể, các công nghệ tiêu biểu gồm:

• Cảm biến IoT & hệ thống dữ liệu: Giám sát độ ẩm, nhiệt độ, dinh dưỡng đất và cây trồng theo thời gian thực.
• AI & phân tích dữ liệu lớn (Big Data): Dự đoán sâu bệnh, lập kế hoạch tưới, bón phân và thu hoạch – từ đó tối ưu hóa quy trình.
• Robot & Drone (máy bay không người lái): Hỗ trợ gieo trồng, phun thuốc, thu hoạch và giám sát đồng ruộng với độ chính xác cao.
• Công nghệ sinh học & chọn giống: Phát triển giống cây trồng/vật nuôi năng suất cao, khả năng chống chịu tốt hơn trong điều kiện biến đổi khí hậu.

Theo maff.go.jp, các dự án “Smart Agriculture” đã được triển khai trên nhiều vùng của Nhật – nhằm chuyển đổi phương pháp sản xuất truyền thống sang mô hình thông minh hơn. Chính vì vậy, nông nghiệp công nghệ cao không còn là “nông nghiệp giản đơn”, mà là nông nghiệp kỹ thuật cao, dữ liệu hóa và quản lý thông minh.

2. Học gì khi theo ngành nông nghiệp công nghệ cao?

Nếu bạn quyết định theo đuổi ngành NNCNC, sẽ có một khối kiến thức và kỹ năng đa chiều, kết hợp giữa nông học truyền thống, công nghệ hiện đại và quản trị sản xuất. Cụ thể bạn sẽ học:

• Kỹ thuật nông nghiệp hiện đại: Quản lý đất và dinh dưỡng, giống cây trồng – vật nuôi, phương pháp canh tác tiên tiến, chăn nuôi thông minh.
• Công nghệ tự động hóa & IoT: Gồm lập trình cảm biến, vận hành hệ thống nhà kính thông minh (smart greenhouses), robot/nông cụ tự động, drone giám sát.
• Phân tích dữ liệu nông nghiệp & AI: Thu thập và xử lý dữ liệu từ cảm biến, đưa ra các quyết định sản xuất thông minh.
• Quản lý kinh doanh & chuỗi cung ứng nông sản: Marketing nông sản công nghệ cao, xuất khẩu, tiêu chuẩn quốc tế, quản lý chất lượng và truy xuất nguồn gốc.
• Phát triển nông nghiệp bền vững: Tiết kiệm nước và năng lượng, giảm phát thải, tái sử dụng phụ phẩm, hướng tới kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp.

Theo báo cáo của Asian Productivity Organization (apo-tokyo.org) với chủ đề “Future Prospects for Smart Agriculture: Focusing on Case Studies in Japan and Asia”, định nghĩa “smart agriculture” là “những nỗ lực sử dụng robot, AI và IoT để cải thiện năng suất và hiệu quả vận hành nông nghiệp”. Do đó, nếu học ngành này, bạn sẽ không chỉ học “làm nông” mà thành người biết công nghệ + sản xuất + dữ liệu + kinh doanh – rất phù hợp với nền nông nghiệp hiện đại ở Nhật và quốc tế.

3. Học Nông Nghiệp Công Nghệ Cao ở đâu? 

Nhật Bản là trung tâm nghiên cứu và ứng dụng nông nghiệp công nghệ cao hàng đầu châu Á. Dưới đây là một số trường đại học và chương trình đáng chú ý:

• University of Tokyo: Chương trình đào tạo và nghiên cứu về cảm biến nông nghiệp, quản lý dữ liệu lớn và AI trong nông nghiệp.
• Hokkaido University: Mạnh về nghiên cứu nông nghiệp vùng lạnh, công nghệ sinh thái và ứng dụng nông học công nghệ cao.
• University of Tsukuba: Triển khai các dự án “Smart Farm”, robot và hệ thống tự động hóa trong sản xuất nông nghiệp.
• Kyushu University: Nghiên cứu chuyên sâu về hệ thống tự động hóa và dữ liệu lớn trong nông nghiệp.

Ngoài ra, đối với cộng đồng người Việt tại Nhật Bản, bạn cũng có thể chọn học chương trình từ xa của:Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên (TUAF) – chương trình đào tạo từ xa dành cho người Việt ở nước ngoài, cho phép học trực tuyến bằng tiếng Việt, linh hoạt thời gian và nhận bằng tương đương chính quy từ Việt Nam.

Tham khảo thêm tại đây: Ngành nông nghiệp công nghệ cao – Trường Đại học Nông lâm Thái Nguyên

4. Cơ hội việc làm cho người Việt tại Nhật

Sau khi tốt nghiệp ngành nông nghiệp công nghệ cao, bạn sẽ có nhiều lựa chọn nghề nghiệp hấp dẫn — đặc biệt nếu bạn là người Việt đang sinh sống hoặc làm việc tại Nhật. Một số vị trí tiêu biểu:

• Kỹ sư vận hành nông nghiệp công nghệ cao: Vận hành và bảo trì hệ thống nhà kính thông minh, thiết bị IoT, robot/nông cụ tự động hóa.
• Chuyên viên phân tích dữ liệu nông nghiệp: Phân tích dữ liệu từ cảm biến để đưa ra quyết định sản xuất, tối ưu hóa hiệu quả và giảm chi phí.
• Cán bộ nghiên cứu & chuyển giao công nghệ: Làm việc tại các viện nghiên cứu, doanh nghiệp Nhật–Việt, giám sát và triển khai công nghệ mới vào sản xuất nông nghiệp.
• Quản lý chuỗi cung ứng & marketing nông sản công nghệ cao: Đảm bảo sản phẩm đạt tiêu chuẩn quốc tế, truy xuất nguồn gốc, phát triển thương hiệu và thị trường xuất khẩu.
• Khởi nghiệp nông nghiệp thông minh: Mang công nghệ và kinh nghiệm học được tại Nhật về Việt Nam, phát triển mô hình sản xuất hiện đại và bền vững.

Lời kết

Nông nghiệp công nghệ cao không chỉ là xu hướng mà là tương lai tất yếu của ngành nông nghiệp hiện đại. Ở Nhật Bản, công nghệ đang giúp tái định hình cách con người trồng trọt, quản lý và khai thác tài nguyên hiệu quả hơn. Với người Việt tại Nhật, học và làm việc trong lĩnh vực này không chỉ mở ra cơ hội nghề nghiệp ổn định và thu nhập cao, mà còn là cách đóng góp tri thức và công nghệ để phát triển nông nghiệp Việt Nam bền vững hơn.

Hãy bắt đầu đầu tư cho tri thức hôm nay — vì đó chính là hạt giống cho tương lai thành công ngày mai.